Monety w średniowieczu – czym różniły się od tych, które znamy dzisiaj?

Obecnie w polskiej numizmatyce w dużych ilościach pojawiają się złote medale, srebrne medale i monety kolekcjonerskie bardzo wysokiej jakości, wykonane nowoczesnymi technikami menniczymi. Z kolei w epoce średniowiecza monety służyły przede wszystkim do wymiany handlowej, chociaż miały również swoje znaczenie polityczne. Czym średniowieczne monety różniły się od współczesnych monet znajdujących się w obiegu, a także monet kolekcjonerskich? Na to pytanie najłatwiej odpowiedzieć przedstawiając pokrótce dzieje polskiej numizmatyki w średniowieczu.

Zanim powstała polska numizmatyka

O pierwszej polskiej monecie wiadomo niewiele. Większość informacji to domysły badaczy, niepotwierdzone twardymi dowodami. Nie oznacza to jednak, że w Polsce za czasów Mieszka I monety nie funkcjonowały w obiegu. Zresztą najlepszym na to dowodem są znaleziska dokonywane regularnie na wykopaliskach. Podobnie jak dziś Polska jest krajem tranzytowym, podobną rolę nasze ziemie odgrywały już w średniowieczu.  Przede wszystkim przebiegał przez nie bursztynowy szlak, dlatego miejscowa ludność prowadziła wymianę handlową z kupcami z niemal całego kontynentu. Płacono między innymi monetami rzymskimi, greckimi, arabskimi, a nawet celtyckimi. Główna różnica wobec czasów współczesnych polega na tym, że w owych czasach po prostu nie istniała polityka monetarna.

Monety Bolesława Chrobrego

Ta zaś stała się zainteresowaniem pierwszego króla Polski Władysława Chrobrego, który wybijał już swoje monety w XI wieku. Były to denary, których rolą oprócz wprowadzenia w państwie jednolitego środka płatniczego była legitymizacja władcy, a później króla. Zresztą na ówczesnych denarach napis Bolesław Król Polski pojawił się jeszcze przed koronacją. Różnica wobec współczesnych monet polegała na tym, że srebrne monety Chrobrego produkowano dość prymitywnymi metodami wycinając krążki z blachy nożycami, a srebro sklepywano przy pomocy kowadła.

Czasy brakteatów

Po rządach pierwszych Piastów nastąpiło rozbicie dzielnicowe. W tych czasach na ziemiach polskich wybijano przede wszystkim brakteaty, czyli monety bite na bardzo cienkiej blaszce tylko jednym stemplem. W efekcie takiego bicia na jednej stronie powstawał wówczas wypukły pozytyw, na drugiej natomiast wklęsły negatyw tego samego obrazu. Różnicą wobec współczesnych monet było właśnie wybijanie jednostronne które powodowało, że awers stanowił negatyw rewersu.

Grosze i denary – reforma Kazimierza Wielkiego

Prawdziwą reformę monetarną przeprowadził król Kazimierz Wielki. Wcześniej na terenie państwa w obiegu znajdowały się przede wszystkim czeskie grosze. Ostatni władca z dynastii Piastów postanowił wprowadzić do niego srebrne monety – grosze krakowskie, które stanowiły wielokrotność denarów. W odróżnieniu od obecnych monet, ówczesne były wykonane ze srebra, dziś zaś z oczywistych względów stosujemy znacznie tańsze stopy. Te monety obowiązywały także przez większość rządów dynastii Jagiellonów. W późniejszych wiekach pojawiły się w obiegu także złote monety – dukaty.